Archiwum Lokomotywy

Przejmująco piękna książka! Mądra. Wzruszająca. Rozdzierająca trzewia. Katherine Rundell opowiedziała doskonałą historię, a Paulina Braiter genialnie ją „naśladuje” w języku polskim. Czuć w tej braiterowej polszczyźnie wycie wilków, zamarzające dłonie i pustkę dalekiej Rosji.

Uziemieni to powieść napisana z sześciu różnych punktów widzenia – narratorami jest sześcioro nastolatków, pochodzących z różnych środowisk i okolic, mających odmienne życiowe doświadczenia. Tłumaczowi Krzysztofowi Hubertowi

Olszyńskiemu udało się uchwycić i oddać te różnice bez sztuczności i przerysowanej stylizacji. Wypowiedzi bohaterów brzmią współcześnie, autentycznie, lekko, w dialogach pojawiają się popularne wśród polskiej młodzieży zwroty, takie jak: przegryw, “bitch-face”, “jaram się tym”, “sztos” czy “gówno” (ostatnie słowo przeżywa właśnie renesans) co świadczy o wyczuciu

czytelnika i znajomości współczesnego kodu językowego młodych.

Tsatsiki zmienia się, bo dorasta, podobnie jak i czytelnicy. Jednak cały czas to ten sam dobry znajomy, do którego tak lubimy zaglądać. Krótkie, ale nasycone obrazem zdania, to zasługa Barbary Gawryluk, odpowiedzialnej za tłumaczenie całej serii. Żywy i barwny język doskonale oddaje nastroje panujące w Agios Ammos, zawiłości nastoletniej, chłopięcej duszy i pierwsze porywy serca.

Proza Walliamsa przyciąga uwagę czytelników między innymi za sprawą słownych żartów, neologizmów i swobodnie konstruowanych dialogów. Karolina Zaremba z powodzeniem odwzorowuje styl autora. Wykazuje się przy tym

ponadprzeciętną wrażliwością językową, zakotwiczając go w polskiej leksyce i nie tracąc nic z niuansów oryginału. Szukając rodzimych odpowiedników, nie stroni od językowych eksperymentów, przez co książka zyskuje na atrakcyjności i

autentyczności. Angielski humor zgrabnie odbija się w polskim dowcipie słownym, którego tłumaczce nie brakuje.

Grace i Tippi są siostrami, więcej – są bliźniaczkami, a nawet jeszcze więcej – bo siostrami syjamskimi. Są dwie, ale równocześnie są jednością, nie mogą się rozstać ani na chwilę. Są jednością, ale równocześnie są odrębnymi osobami, które oddzielnie myślą i czują.

Tippi i ja to druga powieść gatunku verse novel, która ukazała się po polsku. Napisana białym wierszem, w którym każde słowo jest ważne, stanowiła niewątpliwe wyzwanie dla tłumaczki, która jednak poradziła sobie znakomicie. Historia Grace i Tippi porusza i zostaje w pamięci na długo, nie da się jej przeczytać bez wzruszenia.

Kiedy przekład jest naprawdę dobry, to go nie zauważamy. Czytamy powieść nie myśląc o tym, że oryginał został napisany w obcym języku. Myślimy, że oto zwyczajnie dotykamy talentu pisarza. Tak właśnie jest z książką Sto godzin nocy – słowa, zdania, akapity płynnie sączą się przez nasze myśli. Nie potykamy się o szczerbate frazy, tylko z przyjemnością rozglądamy po przejrzystym świecie

powieści. Dopiero potem przychodzi refleksja, że za spokojny, zdecydowany i autentyczny głos, który snuje tę historię, odpowiada polska tłumaczka. Dziękuję.

Po przeczytaniu tej powieści kolejny raz zastanawiałam się nad

nieprawdopodobnie istotną rolą tłumacza. Książka świetna brzmi nam przecież dopiero wtedy, kiedy przekład jest - jak tu - majstersztykiem. Proste, dobitne, lekko zmetaforyzowane zdania Lauren Wolk oddane zostały językiem precyzyjnym i błyskotliwym. Jego nienachalna uroda nie przyciemnia aforystycznymi błyskotkami etycznej wagi poruszanych spraw, ale zarazem jest w

stanie wydobyć inną, znaczącą warstwę powieści. Poruszałam się przez historię płynnie i z wielką przyjemnością.

Na zawsze Milena to już trzecia część cyklu Pera Nilssona przełożona przez Martę Rey-Radlińską, dlatego warta uznania i docenienia jest cała praca wykonana przez tłumaczkę przy tej serii. Są to książki spolszczone pięknie i subtelnie. Jakby autorka kierowała się myślą Flauberta, że "Przesadna mowa zwykła kryć

miernotę uczuć". Narracja składa się z prostych, jasnych zdań, bez stylistycznego prężenia muskułów. Wypowiedzenia zaś układają się w lapidarne, precyzyjnie domknięte fabularnie historie o dużym ładunku emocjonalnym. Podziwiam ascetyzm i dyscyplinę tych przekładów.

Zagraniczni recenzenci porównują francuską serię o Ofelii i Thornie do cyklu o Harrym Potterze. Czy słusznie? Trudno powiedzieć: przed nami jeszcze trzy tomy. Ale już teraz można stwierdzić, że mają ze sobą coś wspólnego - tłumaczenie, które sprawia, że powieść czyta się z wielką przyjemnością. Przekład Pawła Łapińskiego jest barwny i bogaty, przypomina, że język polski może pięknie brzmieć, bez schlebiania czytelnikowi, który na co dzień obcuje z mową mediów społecznościowych. Jestem ciekawa, czy tłumacz - podobnie jak Andrzej Polkowski - rozbierał na części słowa w oryginale, by stworzyć coś, co w języku polskim będzie sugestywne? Bo np. skąd się wzięła nazwa Niebiasta?

Podczas gdy Artur Domosławski skutecznie rozprawia się z mitem odkrycia Ameryki, Gosia Herba serwuje czytelnikom prawdziwie klimatyczną podróż w przeszłość. Monochromatyczne ilustracje przypomniały mi klasyczne drzeworyty Zbigniewa Rychlickiego z wydanych w latach 60. Klechd domowych. Ten styl to z pewnością nie przypadek. Artystka chętnie sięga po pokrewną technikę linorytu i dobrze odnajduje się w jej prostej wymowie. Detale w postaci sieci linii i deseni doskonale imitują ślady dłutka. Precyzyjny, choć oszczędny, styl ilustracji Kolumba sprawia, że książka sprzyja świeżej, artystycznej ekspresji, pozostając

jednocześnie ciągle vintage.