Archiwum Lokomotywy

„Książka, w której można się zatracić” – taki powinien być tytuł i jednocześnie uzasadnienie nominacji. Klasyczna powieść w najlepszym gatunku, w niedzisiejszy sposób dokładna, prawdziwa, zaskakująca i jednocześnie współcześnie raniąca, przesycona emocjami. Historia dwunastolatki, która zbyt wcześnie staje na progu dorosłego życia i wbrew sobie zostaje w nie wciągnięta.

Tak mocnych bohaterów i genialnie skonstruowanej akcji dawno nie znalazłam w książce młodzieżowej. Nawet, gdy już odsunięcie się od tej powieści o dziesiątki kolejnych przeczytanych książek, będzie ona do was wracać w urywkach zdań, tematach rozmów, smaku pierwszej dorosłej kawy. Idealny tytuł do nowego kanonu lektur obowiązkowych.

Świat, w którym żyjemy, zatraca się w pogoni za coraz to nowszymi

przedmiotami. Wyrzucamy to, co się zepsuło, aby nabyć rzeczy nowsze i pozornie lepsze, bo to jest tańsze niż naprawa. Tytułowa bohaterka tej książki całe życie spędziła natomiast właśnie naprawiając – ludzkie serca. Teraz czuje się niepotrzebna i trochę niewidzialna w swoim małym zakładzie na ulicy Rzemieślników, do którego nikt już nie zagląda. Wszystko zmieni się, gdy w jej

drzwiach stanie dziewczynka o pięknym imieniu... Pracownia Aurory to piękna i prosta historia o tym, co jest potrzebne naszym

sercom do życia oraz o tym, że nawet patrząc w ciemne i szare niebo powinniśmy pamiętać, że „gdzieś tam, za tymi chmurami świeci słońce. I że jest zawsze, tylko czasami po prostu go nie widać”.

Wciągająca, zaskakująca, pełna humoru i mądrości powieść drogi — dosłownie i w ujęciu metaforycznym, bo do samego siebie. W podróż wyrusza uporządkowany do przesady pan Patyczak i wróbelek Melek, który pragnie przeżyć coś niezwykłego, choć nawet jeszcze nie potrafi latać. Z ich spotkania i drogi pełnej przeszkód może wyniknąć tylko coś dobrego. Przepiękna opowieść o przyjaźni, współpracy i pomocy. O odwadze i ciekawości, której nie warto gubić. O szczęściu i o tym, że najpiękniej jest się przeglądać nie w lustrze, a w oczach kogoś bliskiego.

Kolejna wydana w Polsce książka Pera Nilssona o dziejach młodzieńczej, "podstawówkowej" miłości Dawida i Mileny. Napisałbym trzecia, ale Inny niż wszyscy eksploatowała poboczny (w stosunku do miłosnego) wątek kolegi z zespołem Aspergera. Więc druga. Podziwiam sposób w jaki Nilsson potrafi opowiadać dzieciom o niełatwych, dorosłych problemach, a przy tym nie

przekroczyć granicy zrozumiałości. Na zawsze Milena traktuje (mówiąc językiem poradników) o kryzysie w związku. Stanowi analizę skąd taki kryzys się bierze, diagnozuje źródła zazdrości, niepowodzenia i kłótni. Autor dużo mówi wprost, a drugie tyle między zdaniami. I do tego ten prosty, transparentny, a jednak

trafiający w sedno język.

Trudno uwierzyć, że Huczy jak w ulu, czyli historie o mieszkańcach kamienicy przy ulicy Makowej, snute przez ośmioletnią Ulę Hernik, to książkowy debiut Autorki. Z talentem pokazuje ona powstający kosmos dziecka, budowany z nawyków, marzeń, rytuałów, ale też refleksji o ukochanych i irytujących najbliższych, przyjaciołach, sąsiadach, ku którym trzeba się czasem mocno wychylić, tak

bardzo są inni. Ten kosmos z czasem rozszerza się obejmując sprawy trudne - bezdomność, demencję, rozpad rodziny, a niekiedy po prostu nerwice czy boleśnie zbuntowane dojrzewanie. Jeśli dziecięca literatura ma wspomagać budowanie sposobów na rozumienie świata, to pomaga w tym czułość, rozumiana tak, jak pięknie tłumaczy Olga Tokarczuk. Naturalność i uroda języka,

spójność wizji świata i duża porcja czułości (a może zwyczajnie - nieuprzedzonej ostrożnością i wyrachowaniem dziecięcej gotowości przyjmowania świata?) każą tę książkę sowicie pochwalić i z nadzieją wypatrywać kolejnej.

Hodowla Katarzyny Ryrych porusza sprawy ważne i aktualne, to mocny głos w dyskusji o współczesnej szkole i polskim społeczeństwie. Książka, przeznaczona dla starszej młodzieży, stawia wiele ważnych pytań, na które czytelnik musi samodzielnie odpowiedzieć. To pytania o władzę i odpowiedzialność, o wolność i

indoktrynację — o to, w jaki sposób wychowanie wpływa na dorastającego człowieka. Ta lektura wytrąca z równowagi i samozadowolenia, skłania do dyskusji, do zastanawiania się nad współczesnymi wartościami i celami. Trzeba czytać takie książki, bo jednym z zadań literatury jest komentowanie współczesnego świata i stawianie czytelnikom przed oczami jego obrazu, czasami

niepięknego, skłanianie do rozmowy i namysłu.

Książka bez taryfy ulgowej. Namacalny dowód na to, że literatura potrafi wywoływać skrajne emocje niemalże ze strony na stronę. W niebywale subtelny sposób przeplata szereg trudnych tematów, które zestawione razem tworzą, nieco może kuriozalną, mozaikę ludzkich zmagań z nieuchronnością. Frida Nilsson jest szczera do bólu, gdy opisuje żałobę dziecka, jak też inne, bardziej codzienne problemy, na które nie mamy wpływu. Nie moralizuje i nie szuka

rozwiązań. Udowadnia, że każdy może je znaleźć na własną rękę.

Coś jest w tej powieści, co nie pozwala mi o niej zapomnieć. Zaczyna się cytatem z „Imperium kontratakuje”, co już wiąże mnie z tą historią. Luke Skywalker pyta Yodę: „Co tam jest?” Na co Yoda odpowiada: „To, co ze sobą weźmiesz”. I dwunastoletni Ben, chłopiec z domu dziecka, który na swojej drodze spotyka gorszych i lepszych, zarówno dorosłych, jak i swoich rówieśników, tego właśnie się uczy. To historia o zaufaniu, akceptacji, dawaniu przestrzeni sobie i innym, nieprzegapianiu znaków, uczeniu się bycia z innymi i oczywiście o przyjaźni. Benowi towarzyszy pies Flip, od którego wszystko się zaczęło, i Tęczowa Dziewczyna, która - choć ściga się ze śmiercią - pokazuje chłopcu, jak żyć. Wielość

wątków (jakby autor chciał zadbać o wszystko i wszystkich) może zawrócić w głowie, ale gęsta fabuła cieszy pogłębioną refleksją i wartką akcją.

To książka o uchodźcach, ale taka, która mówi o problemie w nowatorski sposób. Nie poucza, nie moralizuje, nie podaje gotowych rozwiązań, ale wciąga i wzrusza. Jest bardzo prosta w formie – krótkie, nieskomplikowane zdania, łatwe słownictwo. Ale to dobrze, bo to ma być książka „dla każdego”. Wiem, nie powinno się pisać książek dla każdego, ale ta jest właśnie taka – absolutnie każdy powinien ją przeczytać!

Książka przepełniona letnimi zapachami, nieskrępowaną wolnością i trudną sztuką kompromisów. W spektrum zainteresowania staje wakacyjna przyjaźń z jej przypadkowością i ulotnością. Ellen Karlsson świetnie imituje dziecięcy sposób postrzegania świata. Komentuje zdarzenia, posługując się logiką kilkulatka, nie pozorną, udawaną, nacechowaną infantylności, ale autentyczną i pełną wrodzonej inteligencji. Jesteśmy Selmą, czujemy Selmą. Gdyby autorka zdradziła swoją obecność popełniłaby niewątpliwe faux pas.